Η κρυοθεραπεία, γνωστή και ως κρυοπηξία ή κρυοχειρουργική, αναφέρεται στη χρήση ψύχους για την καταστροφή και αφαίρεση του παθολογικού ιστού, συμπεριλαμβανομένων και των καρκινικών κυττάρων.
Στην κρυοχειρουργική θεραπεύονται με ελεγχόμενο τρόπο συγκεκριμένες, παθολογικές περιοχές του δέρματος με αποτέλεσμα την παροδική καταστροφή των ιστών και την επακόλουθη επούλωσή τους (έγκαυμα από πάγο).
Πρόκειται για μια πολύ δημοφιλή, απλή, αποτελεσματική και ασφαλή θεραπευτική μέθοδο που ο ασθενής ανέχεται από μικρή ηλικία, χωρίς τοπική αναισθησία και που του επιτρέπει να επιστρέψει χωρίς περιορισμούς στις υποχρεώσεις του. Θεωρείται, επίσης, μοναδική αφού κατόρθωσε να υπερισχύσει πολλών άλλων εναλλακτικών θεραπευτικών μεθόδων και εξακολουθεί να αποτελεί μια έγκυρη επιλογή για μεγάλο αριθμό δερματικών νοσημάτων.
Η μέθοδος της κρυοθεραπείας εφαρμόζεται κυρίως από τους Δερματολόγους – Αφροδισιολόγους. Επιπλέον μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις ειδικότητες της νευροχειρουργικής, της ογκολογίας, της γυναικολογίας, της ουρολογίας και της οφθαλμολογίας.
Οι αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές και θεραπευτικές ιδιότητες του φυσικού ψύχους ήταν γνωστές από την αρχαιότητα στους Αιγύπτιους και τους Έλληνες. Ο James Arnoot από το Λονδίνο, από τον οποίο θεωρείται ότι ξεκίνησε η σύγχρονη κρυοχειρουργική, ήταν ο πρώτος που περιέγραψε τις επιδράσεις του ψύχους σε θερμοκρασία -24 °C, σε ζώντες ιστούς.
Τη δεκαετία του 1960, η κρυοπηξία άρχισε να χρησιμοποιείται για τη θεραπευτική αντιμετώπιση δερματικών όγκων, προκαρκινικών δερματικών βλαβών, ακροχορδόνων ή/και μελαγχρωματικών βλαβών. Επίσης χρησιμοποιήθηκε τότε και για την καταστροφή του ρετινοβλαστώματος, καρκίνου του αμφιβληστροειδούς της παιδικής ηλικίας.
Η χαμηλή θερμοκρασία του ιστού που μας ενδιαφέρει να θεραπεύσουμε επιτυγχάνεται συνήθως μέσω του υγρού αζώτου. Αυτός είναι ο παράγοντας που χρησιμοποιούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι Δερματολόγοι για κρυοθεραπεία. Το υγρό άζωτο διατηρείται μέσα σε ειδικές φιάλες.
Κατά την επαφή του υγρού αζώτου με το δέρμα, κάτι που γίνεται είτε μέσω ψεκασμού είτε με probes επαφής προκαλείται ψύξη του δέρματος. Σε λίγη ώρα δημιουργείται οίδημα και ερυθρότητα στην περιοχή της θεραπείας και σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατόν την επόμενη μέρα να εμφανιστεί φυσαλίδα. Ακολούθως σχηματίζεται μια εφελκίδα (κρούστα) η οποία αποκολλάται σε 7 – 12 ημέρες, ανάλογα με τη θεραπεία που προηγήθηκε.
Κατά την ψύξη του δέρματος προκαλείται ο σχηματισμός παγοκρυστάλλων εντός και εκτός των κυττάρων. Αποτέλεσμα αυτού είναι η στάση του αίματος εντός των αγγείων, η ιστική ανοξία και τελικά η νέκρωση του παθολογικού ιστού.
Ως επιτυχημένη τεχνική κρυοχειρουργικής θεωρείται η ταχεία ψύξη της βλάβης και η βραδεία απόψυξη αυτής. Ας σημειωθεί ότι πολλαπλές μικρής διάρκειας συνεδρίες κρυοθεραπείας προκαλούν μεγαλύτερη ιστική βλάβη από μια και μεγάλης διάρκειας συνεδρία.
Η κρυοθεραπεία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των εξής δερματικών βλαβών κατά αλφαβητική σειρά:
Η συχνότητα των συνεδριών της κρυοθεραπείας εξαρτάται από το πρόβλημα που επιθυμεί ο ασθενής να βελτιώσει και καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό. Στις περιπτώσεις που απαιτείται επανάληψη, η κρυοθεραπεία εφαρμόζεται μετά από 3 – 4 εβδομάδες.
Η κρυοθεραπεία δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε ασθενείς που πάσχουν από τα εξής:
Η κρυοθεραπεία θεωρείται μια ασφαλής θεραπευτική μέθοδος με λίγες σχετικά επιπλοκές, οι συχνότερες των οποίων είναι η υπομελάγχρωση, η υπερμελάγχρωση και η δημιουργία ουλών.
Το κόστος της κρυοθεραπείας είναι μικρό και εξατομικεύεται ανάλογα τις συνεδρίες που απαιτούνται αλλά και τον αριθμό των βλαβών του δέρματος που ενδιαφέρουν τον ασθενή για θεραπεία.